Αιματουρία: Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται;

Γράφει η Θεοχαρούλα Κοντούλη , Νεφρολόγος, Συνεργάτης Ιατρικού Π. Φαλήρου

Η αιματουρία, μακροσκοπική ή μικροσκοπική, αποτελεί συχνή εκδήλωση των παθήσεων του ουροποιητικού συστήματος και η επίπτωσή της αυξάνεται με την ηλικία.

Η αιματουρία μπορεί να προέρχεται από το νεφρικό σπείραμα (από τα τριχοείδή αγγεία του νεφρού) ή να οφείλεται σε εξωσπειραματικά αίτια. Οι παθήσεις που μπορεί να προκαλέσουν μη σπειραματική αιματούρια αφορούν τους νεφρούς, λοιπά όργανα του ουροποιητικού συστήματος και συστηματικά νοσήματα όπως: όγκοι, λιθίαση, υπερασβεστιουρία, αρτηριοφλεβώδεις  δυσπλασίες, σπογγώδης νεφρός, πυελονεφρίτιδα, φυματίωση, πολυκυστική νόσος, καλοήθης υπερπλασία του προστάτη, κυστίτιδα, προστατίτιδα, ουρηθρίτιδα, αιμορραγική διάθεση, φάρμακα (αντιπηκτικά) και πιο σπάνια λοιμώδη νοσήματα (σχιστόσωμα,χλαμύδια κ.λ.π).

Η σπειραματική αιματουρία μπορεί να λάβει μία από τις ακόλουθες κλινικές μορφές:

• επιμένουσα αμιγής μικροσκοπική αιματουρία
• επιμένουσα μικροσκοπική αιματουρία και λευκωματουρία
• οξεία μακροσκοπική αιματουρία και λευκωματουρία
• αιματουρία – χαμηλή οσφυαλγία.

Τέτοια νοσήματα (ή καλύτερα σπειραματονεφρίτιδες) που προκαλούν αιματουρία είναι η IgA νεφροπάθεια, νεφρίτιδα του συστηματικού ερυθηματώδους λύκου, νεκρωτικές αγγειίτιδες, κληρονομικά, νοσήματα όπως το σύνδρομο Alport και νόσος της λεπτής βασικής μεμβράνης, καθώς και άλλα αίτια σπειραματονεφριτίδων που συνοδεύονται από νεφρωσικό σύνδρομο (βαριά λευκωματουρία,οίδημα κάτω άκρων), όπως είναι η μεμβρανώδης σπειραματονεφρίτιδα, η εστιακή τμηματική σπειραματονεφρίτιδα κλπ.

Η παρουσία αίματος στα ούρα μπορεί να διαγνωστεί με την επισκόπηση των ούρων,τη χρήση ειδικών ταινιών (dipstick) και τη μικροσκοπική ανάλυση του ιζήματος των ούρων. Για  τη διάκριση μεταξύ σπειραματικής και έξωσπειραματικης προέλευσης της αιματουρίας, εκτός από τη μικροσκοπική εξέταση, έχει χρησιμοποιηθεί και η κυτταρομετρία ροής.

Ο βασικός έλεγχος της μη σπειραματικής αιματουρίας περιλαμβάνει την απλή ακτινογραφία νεφρών - ουρητήρων - κύστεως, υπερηχογράφημα νεφρών, καλλιέργεια ούρων ή προστατικού εκκρίματος, κυτταρολογική ούρων, αξονική τομογραφία του ουροποιητικού συστήματος, κυστεοσκόπηση και εργαστηριακό έλεγχος νεφρικής λειτουργίας και ηλεκτρολυτών.

Ο έλεγχος της σπειραματικής αιματουρίας, ανάλογα αν συνοδεύεται ή όχι από λευκωματούρια, περιλαμβάνει συνήθως τη βιοψία νεφρού και εργαστηριακό έλεγχο προς αποκλεισμό συσχέτισης της σπειρανατονεφρίτιδας με συστηματικά νοσήματα.

Η συχνότητα της αιματουρίας είναι αξιοσημείωτα υψηλή στο γενικό πληθυσμό γι’ αυτό απαιτείται προσεκτική προσέγγιση.